E02-Turkish Coffee
Türk Kahvesi
İstanbul’dan herkese merhaba! Programımıza hoş geldiniz. Nasılsınız? Umarım iyisinizdir. Bugünkü bölümümüz Türk Kahvesi hakkında olacak. Bugün Türk kahvesinden bahsedeceğiz. Türk kahvesi nasıl yapılır, Türk kahvesinin yanında neden su ikram edilir, tuzlu kahve(salty coffee ) nedir ve bunun gibi konulardan bahsedeceğiz. Öncelikle ben şahsen(personally ) Türk kahvesini pek sevmiyorum. Daha çok çayı tercih ediyorum. Çayı seviyorum, Türk çayını . Ama Türk kahvesini çok seven ve ona bağımlı ( addicted)olan pek(a lot ) çok kişi var. Bağımlı ne demek? Bağımlı demek bir şeyi yapmayı çok istemek, sürekli yapmak istemek demek. Mesela içkiye bağımlı olmak, kumara bağımlı olmak, sigaraya bağımlı olmak buna örnek olabilir. Pek kelimesi ise “çok fazla” demek . Ben kahveyi pek sevmiyorum. Yani kahveyi çok fazla sevmiyorum demek.
Evet, dediğim gibi, ben Türk kahvesini pek sevmiyorum ancak( but) Türk kahvesini çok seven ve ona bağımlı olan pek çok Türk var.
Tür kahvesi Türkler için gerçekten çok önemli ve Türk kültürünü de çok fazla etkilemiş. Şimdi Türklerin kahveyle ilgili olan adetlerinden(tradition ) bahsedeceğiz. Adet ne demek? Adet demek, eskiden beri sürekli yapılan şeyler demek. Yani geçmişten günümüze(from past to present ) kadar sürekli yapılan şeylere adet deniyor. Mesela İngilizlerin sat 5’te 5 çayı içmeleri onların bir adeti. Ya da Türklerin kahvenin yanında su ikram etmeleri(offer water ) Türklerin bir adeti.
Günümüzde Türk kahvesiyle ilgili en çok bilinen en çok duyulan adetlerden bir tanesi Tuzlu Kahve adeti.Nedir bu tuzlu kahve adeti?Tuzlu kahve adetini şöyle açıklayabilirim. Mesela bir bir kız ve erkek evlenmek istediklerinde, önce erkek ailesiyle birlikte kızın evine gider ve kızı ailesinden ister.(ask for the girl’s hand ) Yani kızla evlenmek için kızın annesinden , babasından izin alır. Buna “isteme” denir.Bu isteme töreni sırasında kız mutfağa gider ve kahve yapar .Herkese normal kahve yapar. Damadın(groom ) yani evlenecek olan erkeğin annesine , babasına normal kahve yapar ama damada yapacağı kahvenin içine bir miktar tuz koyar. Erkeğin yani damadın bu kahveyi içmekten başka şansı yoktur.Eğer o kızla evlenmek istiyorsa, o kahveyi içmek zorundadır(be obliged to do ). Bu kahveyi içerek bir nevi kıza sevgisini ispatlamış(prove ) olur. Yani bu tuzlu kahve erkekler için sınav gibi bir şeydir. Eğer kahveyi içerse sınavı kazanmış olur, eğer içmezse sınavı kaybetmiş olur.
Erkekler genel olarak bu durumdan biraz şikayetçi.( complainant) Tabii ki tuzlu kahve içmek istemiyorlar. Ama ben şahsen çok güzel bir adet olduğunu düşünüyorum. Ve çok eğlenceli( fun). Eğer bir erkek bir kızı seviyorsa,onun için tuzlu kahve içmeyi göze alabilir.(take the risk )Tuzlu kahveye katlanabilir.(stand )
Her durumda olduğu gibi kahveye tuz atma konusunu da abartanlar var tabii ki. Abartmak ne demek? Abartmak(exaggerate ) demek yani bir şeyi çok fazla yapmak demek. Mesela çikolata yemeyi çok seviyorsun ve günde 10 tane çikolata yiyorsun. Bu durumda sen çikolata yemeyi abartıyorsun. Tadını kaçırıyorsun.
Konumuza dönecek olursak bazı kızlarımız bu tuzlu kahve olayını da abartıyor. Kahvenin içine sadece tuz değil, pul biber( chilli pepper),limon, şeker, sirke(vinegar) ve bunun gibi şeyler koyuyorlar. Ama ne koyarlarsa koysunlar damatlar bu kahveyi içmek zorunda.
Hatta bu konuyla ilgili 2014 yılında televizyonlarda bir haber (news )çıktı.
Haber şu şekildeydi;
Türkiye’nin Konya şehrinde bir erkek ailesiyle birlikte kız istemeye (asking for the girl’s hand in marriage )gidiyor, yani kızın evine gidiyor. Ve adetlerimizden biri olan tuzlu kahve olayını da burada tecrübe ediyorlar, burada yaşıyorlar. Kız kahveye tuz atma olayını biraz abartıyor.Kahvesinin içine peynir, reçel, domates, tuz, yağ, şeker, yumurtanın sarısı ve biraz da bal koyuyor. Tabii ki kahveyi götürüyor, damat kahveyi içmek istemiyor ama kendi ailesi yani damadın ailesi zorla içiriyor. Çünkü adet.Sonra gece eve döndüklerinde damat çok büyük bir karın ağrısı ( stomachache)çekiyor.Ve hastaneye kaldırılıyor, gıda zehirlenmesinden( food poisining) dolayı hayatını kaybediyor yani ölüyor. Gıda zehirlenmesi ne demek? Gıda zehirlenmesi yediği bir şeyden dolayı zehirlenmek demek.Yediği bir şeyden dolayı zehirlenince ” gıda zehirlenmesi” deniyor. Evet, hiç bir şeyi abartmamak lazım, öyle değil mi ?
https://www.aksam.com.tr/guncel/kiz-istemeye-giden-damat-kahveyi-icip-oldu/haber-306185
Aslında bu tuzlu kahve olayı eskiden böyle değilmiş, eskiden daha farklıymış.Eski zamanlarda, gelin ve damat adayı(candidate ) şimdiki gibi birbirleriyle tanışıp evlenmiyorlarmış.ilk kez kız isterken birbirlerini görüyorlarmış.Yani görücü usulü evlilik oluyormuş. Yani kız isteme töreninde birbirlerini görüyorlar.Bu yüzden damat adayı eve gelirmiş ve kız damadı yani erkeği ilk kez orda görürmüş .O yüzden gelin hemen kahveyi yaparmış. ve eğer damadı beğendiyse, erkeği beğendiyse kahvesini şekerli yaparmış. Ama eğer beğenmediyse, kahvenin içine şeker yerine tuz koyarmış.
Tuzlu kahveyi içen damat da, kızın kendisini beğenmediğini anlarmış ve evine dönermiş. Bu isteğinden vazgeçermiş.
Evet şimdi Türk kahvesi nasıl hazırlanır ondan biraz bahsedelim . Öncelikle herkese kahveyi nasıl içtiği sorulur. Kahvenizi nasıl alırsınız, kahvenizi nasıl içersiniz diye kahveyi nasıl içtikleri sorulur. Bu sorunun da üç cevabı vardı. Sade, orta ya da şekerli. Sade kahve yani hiç şeker olmayan , şekersiz kahve demek. Orta kahveye de az şeker katılıyor,şekerli kahveye ise çok şeker katılıyor.
Kahve nasıl hazırlanır ona gelelim.Bir fincan suya 2 çay kaşığı kahve ve şeker eklenerek yapılıyor. Yani cezveye( coffeepot) bir fincan su, iki çay kaşığı kahve ve şeker eklenerek kahveyi yapıyoruz.Kahve yapmakla ilgili en önemli şey ise kahveyi bol köpüklü (bubbly)yapmak. Bizde kahvenin üzerinde köpük olması çok önemli. Eğer kahveyi köpüklü yapıyorsan, bu senin becerikli,maharetli biri olduğun anlamına geliyor. Yani kahvenin köpüksüz olması senin kahve yapmayı çok bilmediğin anlamına geliyor. Yani kahve ne kadar köpüklü olursa o kadar iyi.
Kahveyi hazırladıktan sonra yanında bir bardak su ile ikram ediyoruz. Bu da Osmanlı dan kalma bir gelenek.(tradition )
Peki neden yanında bir bardak suyla ikram ediyoruz? Bunun bazı sebepleri var. Osmanlı zamanında eve misafir geldiğinde ev sahibi direk ona kahve ikram ediyormuş. Ve yanına da bir bardak su koyuyormuş. Misafir eğer önce suyu içerse, bu karnının aç( hungry) olduğu anlamına geliyormuş ve hemen sofra hazırlanıyormuş.Ama eğer önce kahveyi önce içerse bu karnının tok (full )olduğu anlamına geliyormuş.Evet, güzel bir adet ama şu an bu adeti bu şekilde uygulamıyoruz. Kahvenin yanına su koyuyoruz ama önce suyu içmiş , önce kahveyi içmiş buna dikkat etmiyoruz.
Son olarak da bitirmeden önce, bizim kahveyle ilgili çok ünlü bir atasözümüz(proverb ) var. Dediğim gibi kahve Türk kültürünü çok etkilediği için, bununla ilgili bir atasözümüz bile var. Bu atasözü şu: ‘bir fincan kahvenin kırk yıl hatırı vardır.’ Yani bu atasözü ne anlama geliyor, bize yapılan küçük bir iyiliği bile,gösterilen küçük bir dostluğu bile asla unutmamalıyız. Yani size biri bir fincan kahve verdiyse, bu yaptığı güzel davranışı(behaviour ) 40 yıl boyunca hatırlamanız ve onun size yaptığı bu iyiliği unutmamanız anlamına geliyor.Beni dinlediğiniz için teşekkür ederim, bugünkü bölümümüz burada bitti. Umarım faydalı olmuştur,umarım anlamışsınızdır. Kendinize iyi bakın, hoşça kalın.
9 Comments
Turkish learner · 8 April 2020 at 11:23
Merhaba,
Bu ilginç ve faydalı bir makale. Türk gelenekleri beğeniyorum ve ‘bir fincan kahvenin kırk yıl hatırı vardır.’ türk davranışı açıklıyorum.
Bir kez türk kahvesi deniyorum, bence sade birini vardı çünkü çok koyudu(sevimiyorum).
Hoşçakal
Lionel · 26 June 2020 at 18:58
Bu podcast çok ilginç ve faydalıdır. Bunun için çok teşekkür ederim.
Klaudia · 15 October 2020 at 03:58
bu podcast ve transkripsiyon için çok teşekkür ederim. daha fazlasını görmeyi umuyoruz! iyi şanslar ????
Erik · 23 October 2020 at 22:16
„Ama eğer önce kahveyi önce içerse bu karnının tok (full )olduğu anlamına geliyormuş.Evet, güzel bir adet“
This part is not exactly like in the podcast.
nur · 24 October 2020 at 02:15
thank you for letting me know!
Gemini · 2 December 2020 at 23:54
Thank you thousand times for this wonderful podcast!!!
Neal · 14 December 2020 at 01:51
Kahve ile ilgili gelenekleri ve özellikle bunların kökenleri ya da asli anlamlarını çok güzel açıkladınız. Ne yazık bence o geçmiş gizli işaret diline, o ince sosyal becerilere. Teşekkür ederim bunun ve zaten bu harika podcast için.
Agatha · 25 January 2022 at 13:33
Çok güzel
Waseem Dabbas · 29 May 2023 at 01:35
Thank you very much for the benefıt podcast.
I Have a small question, you said “İngilizlerin sat 5’te 5 çayı içmeleri onların bir adeti”
What is 5te 5 means?